دستاورد های انقلاب اسلامی - وضعیت سیاسی ایران قبل و بعد از انقلاب

*دستاورد های انقلاب اسلامی در چهل سالگی*

نظام اداره کشور تا سال 57، نظام سلطنتی موروثی بدون هیچ مدل حق رأی مردم بود اما در چهل سال اخیر به طور متوسط هر سال یک انتخابات در کشور برگزار شده و جریان‌های مختلف سیاسی با اختلاف دیدگاه‌های گسترده در دوره‌های مختلف سکان اداره کشور را به دست گرفتند.

 

وضعیت سیاسی ایران قبل از انقلاب

نظام سیاسی ایران در دوران قبل انقلاب اسلامی، نظام سلطنتی و پادشاهی به شکل موروثی بوده و مردم ایران هیچ نقشی در به قدرت رسیدن پادشاه نداشتند .در نظام سلطنتی شاه با هر نوع خصوصیت و ویژگی‌هایی، از اختیارات کامل برخوردار و فرمان او، دستور خدا تلقی می‌شد. آخرین رژیم سلطنتی در ایران، رژیم منحوس پهلوی بود. رضاشاه، دیکتاتوری مستبد، خشن، بی‌رحم و بیگانه پرست بود. محمدرضا پهلوی نیز با نظر بیگانگان به قدرت رسید و بسیاری از خصلت‌های شیطانی پدر در او وجود داشت. تحقیر مردم ایران از یک طرف و بها دادن به خارجی‌ها از طرف دیگر از خصوصیات محمدرضا پهلوی بود. شاه ایران بر اساس همین نوع نگرش به مردم، در سال 1353 در یک کنفرانس مطبوعاتی می‌گوید: «این مردم قادر به انجام هیچ چیز نیستند، مثل گوسفندان می‌مانند...» (روح‌الله حسینیان، فساد دربار)

این نوع نگاه به ملت ایران در بسیاری از عناصر کلیدی اطراف شاه دیده می‌شود. به عنوان نمونه در زمان ملی کردن صنعت نفت، نخست‌وزیر وقت آقای رزم‌آرا با حضور در کمیسیون نفت مجلس شورای ملی، بر سر نمایندگانی که با جدیت موضوع ملی کردن صنعت نفت را دنبال می‌کردند، فریاد زده و می‌گوید، ایرانی که نمی‌‌تواند یک آفتابه بسازد، شما می‌خواهید پالایشگاه را اداره کند! این نوع خودباختگی در شاه و دولت‌های او، منشأ بسیاری از مشکلات در کشور از قبیل عقب‌افتادگی‌های ملی و سلطه اجانب بر مقدرات کشور بود. در دوران پهلوی نهادهای مردم سالار هیچ جایگاهی نداشت و اگر انتخاباتی برگزار می‌شد، کاملاً نمایشی و صوری بود. فساد مالی، اخلاقی و جنسی در دربار شاه زبانزد است و اسناد فراوانی در این خصوص وجود دارد. منافع ملی در ایران دوران طاغوت، همانند منافع خاندان پهلوی بود و این خاندان، بیت‌المال را برای عیاشی‌ها و سفرهای خارجی خود، به منزله‌ی ارث پدری می‌پنداشتند.  وابستگی به بیگانه از مختصات حکومت رضا شاه و محمدرضا شاه بود. در وابستگی رضا شاه به انگلیس همین بس که چرچیل و روزولت در کنفرانس تهران درباره او اعتراف کردند: «خودمان او را آوردیم و خودمان او را برداشتیم؛we brought him, we took him» (حسین فردوست، ظهور و سقوط پهلوی، ج 1، ص 82). محمدرضا شاه نیز از سوی بیگانگان به قدرت رسید و او خود را مدیون آنان می‌دانست.  روزنامه نیویورک تایمز می‌نویسد: «پس از کودتا، شاه گیلاس خود را با تعارف به کرمیت روزولت رئیس بخش سیا در خاورمیانه برداشت و گفت: من تاج و تخت خود را به‌ خدا، مردم کشورم، ارتشم و به شما مدیونم.» (گازیوروسکی، سیاست خارجی آمریکا و شاه، ص 28)

چنین افرادی با تکیه بر پول نفت، قدرت نظامی و ساواک، حکومت خفقان و دیکتاتوری برپا کرده بود و هر صدای مخالفی را سرکوب می‌کردند. زندان‌ها پر بود از آزادی‌خواهان و مبارزین و مبارزه با اسلام و آموزه‌های دینی از سیاست‌های ثابت و اصلی رضا شاه و پسرش طی 57 سال حکومت در ایران بود.

سیاست خارجی و دفاعی ایران قبل از انقلاب اسلامی

ایران در دوران قبل از انقلاب اسلامی، دارای سیاست خارجی و دفاعی مستقلی نبود و به عنوان یک کشور تابع، در قلمرو قدرت بلوک غرب با محوریت آمریکا در نظام دو قطبی حاکم بر روابط بین‌الملل عمل می‌کرد. ارتش ایران به خاطر نقشی که آمریکایی‌ها تحت عنوان سیاست دو ستونی برای ایران به عنوان «ژاندارم منطقه خلیج فارس» تعریف کرده بودند، کاملاً تحت کنترل ایالات متحده بود. هزاران مستشار نظامی آمریکایی در بخش‌های کلیدی ارتش حضور داشتند. ایران قبل از انقلاب اسلامی در راستای تأمین منافع غرب در منطقه، برابر شوروی سابق و در سمت‌های آزادی‌ بخش ایفای نقش می‌کرد و به همین دلیل، متحد استراتژیک رژیم جعلی صهیونیستی در منطقه، رژیم شاه سابق بود. تصویب لایحه‌ی کاپیتولاسیون در سال 1343 در دولت و مجلس سنا و شورای ملی، نشان‌ دهنده اوج وابستگی ایران به آمریکا و نداشتن استقلال بود. شاه در واقع هیچ اعتقادی به استقلال و حاکمیت ملی ایرانیان نداشت و تداوم حضور خود در قدرت را، در گرو وابستگی به آمریکا می‌دید.

دستاوردهای سیاسی

دستاوردهای سیاسی داخلی

انقلاب اسلامی با شعار «استقلال آزادی جمهوری اسلامی» در ایران به پیروزی رسید و مهم‌ترین دستاورد این پیروزی، فروپاشی نظام سلطنتی و دیکتاتوری طاغوت با سابقه 2500 ساله از یک طرف و برقراری حاکمیت ملی با استقرار نظام مردم‌ سالاری دینی با عنوان «جمهوری اسلامی» با رأی بیش از 98 درصد ملت از طرف دیگر بود. قانون اساسی جمهوری اسلامی از بزرگ ‌ترین دستاوردهای انقلاب اسلامی است. در اصل ششم قانون اساسی آمده است: «در جمهوری اسلامی ایران، امور کشور باید به اتکاء آراء عمومی اداره شود از راه انتخابات: انتخاب رئیس‌جمهور، نمایندگان مجلس شورای اسلامی، اعضای شوراها و نظایر این‌ها، از راه همه ‌پرسی در این قانون معین می‌گردد. بر اساس این اصل، ایران در طی 40 سال گذشته از حاکمیت ملی برخوردار بوده و تمامی مسئولان در حوزه‌های مختلف با رأی مستقیم یا غیرمستقیم مردم انتخاب شده‌اند.

ساختار حکومتی و قدرت در جمهوری اسلامی، با محوریت ولایت فقیه برگرفته از آموزه‌های دینی و شرع مقدس ایران است که انقلابی با ماهیت دینی را پدید آوردند. اصول استقلال، آزادی، عدالت و پیشرفت بر مبنای اسلام، از اصول اصلی نظام جمهوری اسلامی بوده و رویکرد آرمانی این نظام، ایجاد تمدن نوین اسلامی می‌باشد.

دستاوردهای سیاسی بین‌المللی

شعارهای «نه شرقی نه غربی – جمهوری اسلامی» و «استقلال آزادی - جمهوری اسلامی» گویای یک واقعیت تلخ بود. این واقعیت تلخ همان به تاراج رفتن استقلال ایران با سلطه قدرت‌های خارجی برای یک دوره طولانی است. با انقلاب اسلامی، ایران از یک طرف از سلطه قدرت‌های خارجی رها شد و از طرف دیگر با حفظ استقلال در سیاست خارجی، مسیر توسعه قدرت برای تحقق آرمان‌های انقلاب و اهداف والای جمهوری اسلامی را در پیش گرفت. در حالی‌که حکومت پهلوی چه در دوره‌ی رضاشاه و چه در دوره‌ محمدرضا شاه کاملاً به بیگانه وابسته بود، جمهوری اسلامی با تکیه بر قدرت مردم توانست برای حفظ استقلال ایران، در برابر قدرت‌های استکباری و به ‌ویژه آمریکا دست به مقاومت زده و طی 40 سال گذشته، تمامی توطئه‌های آنان را خنثی نماید. دفاع ازمحرومان و مستضعفان از یک طرف و ایستادگی و مبارزه با ظالمان و ستمگران به عنوان یک اصل ثابت در سیاست خارجی جمهوری اسلامی، ایران را به کانون الهام‌بخش برای ملت‌های آزادی‌خواه تبدیل نمود. الهام‌بخشی انقلاب اسلامی بازتاب‌هایی را در حوزه‌های گوناگون به ‌دنبال داشت و با این بازتاب‌ها، انقلاب اسلامی آغازگر تحولات بزرگ، اساسی و بنیادین در معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی گردید.  بازتاب‌هایی چون:

الف- تأثیر جدی بر نظریه‌های سیاسی

ب- تأثیر بر مسائل راهبردی جهان و از جمله فرو ریختن نظام دو قطبی حاکم بر جهان با ضربه های اساسی که از سوی انقلاب اسلامی بر اندیشه مارکسیسم وارد گردید.

ج- بازتاب و تأثیر جدی بر حرکت‌های رهایی ‌بخش در جهان اسلام و خارج از آن، به‌ گونه ‌ای که اکنون بیداری اسلامی را می‌توان به عنوان یکی از مهم‌ترین دستاوردهای انقلاب اسلامی مورد مطالعه قرار داد. با انقلاب اسلامی جریان مقاومت اسلامی در منطقه در برابر رژیم صهیونیستی پدید آمد و در کوتاه‌ترین زمان از جریان سازش پیشی گرفت. جنگ‌های 33 روزه، 22 روزه و 8 روزه معادلات صهیونیست‌ها را برهم ریخت و بحران سوریه نتوانست جبهه مقاومت را فرو ریزد.

د- ایجاد و تقویت روح مبارزه، مقاومت و ایستادگی در ملت‌ها برای مبازه با آمریکا

ه- معرفی اسلام ناب به عنوان یک مکتب تعالی‌بخش و تمدن‌ساز

و- تبدیل ایران به یک قدرت منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای تأثیرگذار